|
|
3481.
|
Տեղեկագիր վերաքննիչ յանձնախումբին սահմանադրութեան :
Publication:
Ի Ղալաթիա :
Ա. հ.,
1870
. 22 էջ ;
, Շարվածքը՝ 16x10 սմ: | Շապիկին՝ Օրինակ վերաքննեալ սահմանադրութեան : (Վերստին սրբագրեալ) : Ազգային երեսփոխանց ներկայանալու համար: | Նկարագրված օրինակը առանձին չի ներառվել «Հայ գիրքը 1851-1900 թթ.» մատենագիտության մեջ, գիրքը նկարագրվել է 1935 համարի ներքո, որտեղ նշված է՝ «Գրքում առանձին էջակալությամբ` Տեղեկագիր վերաքննիչ հանձնախումբին սահմանադրութեան»:
Նկարագրությունը կատարված է շապիկից և տիտղոսաթերթից։ | ՀԱԳ: Մ։ | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
20 սմ.
Date:
1870
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3482.
|
Պատկերազարդ աշխարհագրութիւն հանդերձ աշխարհացոյց տախտակօք :
Publication:
Կոստանդնուպոլիս :
Տպարան եւ վիմագրատուն Գ. Պաղտատլեան,
1891
. 192 էջ:
, Շարվածքը՝ 18,5x12 սմ: | Տիտղոսաթերթին՝ զարդանկար: | ՀԱԳ: | Կազմը՝ զարդափակ, վրան՝ զարդանկար և 1892, վերջերեսին՝ գրատանը գտնվող գրքերի ցանկը: | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
25 սմ.
Date:
1891
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3483.
|
Գոհարներ հայ եկեղեցիէն հաւաքուած /
Publication:
Կ. Պոլիս :
Տպարան Օսմանեան գործ. ընկ.,
1911
. 413 էջ :
, Գրքի մատենագիտական նկարագրությունը չի ներառվել «Հայ գիրքը 1901-1940 թվականներին» մատենագիտության մեջ: | ՀԱԳ | Թվայնացվել է Ստամբուլի Աթաթուրքի անվան գրադարանի օրինակը:
14 սմ.
Date:
1911
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3484.
|
Աշխարհագրութիւն բնական ըստ նորագոյն տեղեկութեանց /
Publication:
Կ. Պոլիս :
Տպագրութիւն Յովսեփայ Գավաֆեան,
1880
. 100 էջ ;
, Շարվածքը` 14,7x8,3 սմ։ | Տիտղոսաթերթին՝ նկար: | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
18 սմ.
Date:
1880
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3485.
|
Քիթապը Մուգատտէս եա’նի 'Ահտը 'Աթիգ վէ 'Ահտը ճէտիտ.
Publication:
Իսթանպօլտա :
Ա.-Յ. Պօյաճեան Մաթպա'ասընտա թապ' օլունմըշ տըր,
1913
. 927, 4 չհամարակալված, 292, 1 չհամարակալված, 9 երկսյուն էջ ;
, Շարվածքը՝ 19,5x13,8 սմ: | Տիտղթ. Ա՝ Քիթապը Մուգատտէս եա’նի 'Ահտը 'Աթիգ վէ 'Ահտը ճէտիտ: 'Ան ասըլ Մուհարրէր պուլունտըղը 'իպրանի վէ Քիլտանի վէ եունանի լիսանլարընտան պիթ թէրճէմէ:
Տիտղթ. Բ` 'Ահտը ճէտիտ եա'նի ինճիլի Շէրիֆ: Լիսան ը ասլի ի եունանիտէն պիթ թէրճէմէ: | Վերնագրի թարգմանությունը վերցված է Հասմիկ Ստեփանյանի «Հայատառ թուրքերեն գրքերի եւ հայատառ թուրքերեն պարբերական մամուլի մատենագիտութիւն (1727-1968)» գրքից: | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում: |
23 սմ.
Date:
1913
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3486.
|
Հրահանգ սատարի խորհրդաւոր աստիճանին ըստ արդի ծիսի.
Publication:
Կոստանդնուպօլիս :
Ա. հ.,
1868
. 16 էջ.
, Շարվածքը՝ 11x7 սմ։ | Առանց մամուլանիշերի: Բնագիրը՝ բոլորգիր, վերնագրերը՝ երկաթագիր: Շապիկը՝ զարդափակ, շապիկին, տիտղոսաթերթին և բնագրում՝ զարդանախշեր: Տպարանի տվյալը բացակայում է: | Նկարագրված օրինակը չի ներառվել «Հայ գիրքը 1851-1900 թթ.» մատենագիտության մեջ։ | Մեզ հայտնի միակ օրինակը պահպանվում է ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարանի «Արշակ Ալպոյաճյան» հավաքածուում: Սույն օրինակը բարվոք վիճակում է, չունի պատռված կամ պակաս էջեր: Շապիկի երկու երեսներին, 7-րդ և 16-րդ էջերին առկա է Ալպոյաճյանի դիվանի կնիքը, վերջերեսին կան մատիտով նշումներ. «Ֆարմասոններ, ֆարմասոններ, ազատ որմնադիր»:
Բովանդակությունը, մատիտով արված նշումները, ինչպես նաև շապիկին առկա զարդանկարը հուշում են, որ գրքույկը «Ազատ որմնադիրներ» գաղտնի կազմակերպության գաղափարներին առնչվող ուսուցողական ձեռնարկ է և, հավանաբար, տպագրվել է հենց այդ կազմակերպության տպարանում: | ԱԿԳ։ | Գրքի թվային տարբերակը ներբեռնվել է ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարանի կայքից:
Date:
1868
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
[Բացակա]
(1),
|
|
|
3487.
|
Ժամագիրք Հայաստանեայց Սուրբ եկեղեցւոյ /
Publication:
Կոստանդնուպօլիս :
Ի տպարանի Ռ. Յ. Քիւրքճեան,
1872
. 654 էջ :
, Շարվածքը` 14,5x8 սմ։ | Ի հայրապետութեան Տ. Տ. Գէորգայ Դ. կաթուղիկոսի Ամենայն Հայոց եւ ի պատրիարքութեան Ս. Երուսաղէմի Տ. Եսայեայ արքեպիսկոպոսի եւ ի պատրիարքութեան Կոստանդնուպօլսոյ Տ. Մկրտչի արքեպիսկոպոսի: | Տիտղոսաթերթը՝ զարդափակ, վրան՝ զարդանախշ: Ա. Ղազիկյանը տպագրության թվականը նշել է 1874, առանց էջերի քանակի:
ՀԱԳ
Ղ հտ. 1, 844 | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
17 սմ.
Date:
1872
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3488.
|
Ծիսարան որ կոչի Մաշտոց :
Publication:
Ի Կոստանդնուպօլիս :
Ի Տպարանի Պօղոսի Արապեան Ապուչեխցւոյ,
1848
. 190, 1 չհամարակալված, 220, 1 չհամարաալված էջ ;
, Շարվածքը՝ 8,3x13,5 սմ | Տե՛ս 1814 թվականին տպագրված նույնանուն գրքի ծանոթագրությունը: | Նկարագրված օրինակի առաջին մասը լրացվել է Մատենադարանի օրինակից: | ԷՃԳ 597: ՀԱԳ 3398-ԱՀ: Մ 34315։
ԳԼ 229Զ: Մատ. 287։ Ղ. 1. 1796: Թ 70։ | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
15 սմ.
Date:
1848
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3489.
|
Փոքր քերականութիւն /
Publication:
Կ. Պոլիս :
Ա.հ.,
1567
, Այս գրքի մասին հիշատակել է Մաղաքիա Ճեվահիրճյանը իր ձեռագիր հիշատակարանում. «ՌԺԶ (1567) ի հայրապետութեան Հայոց Տեր Միքայէլի ԻԱ(21) ամի կաթողիկոսութեանն, ի մայրաքաղաքն Կոստանդնուպօլիս, յերկրորդի ամի թագաւորութեանն Օսմանցւոց սուլդան Սէլիմի, և. ի չորրորդ ամի պատրիարգութեան տէր Յակովբ րաբունապետի Կոստանդնուպօլսոյ, աս ոտս Յովհաննէս եպիսկոպոսին ընդ յովանեաւորութեամբ սուրբ Նիկողայոս եկեղեցւոյն Հայոց եղև ստամփայ, այսինքն պասմայ գիր, և տպեցալ փոքր քերականութի(ւն) տղայոց, ձեռամբ անարժան կնքագիր դպրի և մերս Յոթորին» («Ազգային տպագրութեան սկզբնաւորութիւնը և յառաջանալուն պատմութիւնը»,- «Բազմավեպ», 1850, էջ 232)։ | ՍՂՄ։ Միլանի գրատուն։ | «Բ», 1850, 232: ՂԱ (Բ), 1865, էջ 213։ ՂԱ հտ. 1, 535: Ե «Փ», 1881, N 4, էջ 5։ Գալ. «ՀԱ», 1890, 162: Զ Պատմ. 47-48։ ՏՊ «Բյուր.», 1900, N 1, էջ 3-5, ՏՊ «Բ», 1903, N 6-7, էջ 205: Ղ հտ. 1, 130-131։ Թ 53, ԳԼ 68, 74, Կ 17-19։ ԱԼ 37-38: | ԾԱՆՈԹ.՝ Գ. Զարբհանալյանի «Պատմ. հայկ. տպագր.» (էջ 47-48) աշխատության մեջ վերը բերված քաղվածքի վերջին պարբերությունը փոքր ինչ փոխված է՝ «ձեռամբ անարժան կնքագիր դպրի մերս Յոթորին» (և-ը բացակայում է), որը պատճառ է դարձել երկու հակադիր կարծիքների առաջացման. առաջին, որ գիրքը տպագրվել է կնքագիր դպրի, այսինքն՝ Աբգար դպրի և Յոթորի ձեռքով, երկրորդ, որ տպագրվել է միայն կնքագիր դպիր Յոթորի ձեռքով։
1913 թվականին Ա. Ալպոյաճյանը հայտնել է մի նոր կարծիք, որ գիրքը տպագրվել է Աբգարի Կ. Պոլիս գալուց առաջ՝ փայտափորագիր տախտակների միջոցով։ (տե՛ս «Արոր», 1913, գիրք Ա էջ 38): Գիրքը ձեռքի տակ չունենալու պատճառով ոչինչ ստույգ ասել հնարավոր չէ։
Date:
1567
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
[Բացակա]
(1),
|
|
|
3490.
|
Ժամագիրք : Պատարագամատոյց.
Publication:
Կ. Պոլիս :
տպ. Աբգար Դպիր Թոխաթեցու,
1568
, Գրքի նկարագրությունը կատարված է ոչ թե սկզբնաղբյուրից, այլ ըստ մատենագիտական աղբյուրների: | ՏԻՏՂԹ.՝ Ժամագիրք համառօտեալ աղաւթամատուց: | ԺԳ [13] մամուլ։ Ութածալ։ Գիրքը էջակալված չէ, հայկական տառերով համարակալված են միայն մամուլները սկզբից և վերջից։ Գրքի չափը՝ 19X13 սմ։ Բնագիրը՝ զարդագրերով, տպագրված է երկգույն՝ կարմիր և սև տառերով։ Կարմիրով է տպագրված 9-րդ մամուլի առաջին էջը, որը և Պատարագամատոյցի սկիզբն է՝ Աւրէնք արկանելոյ սպաս եկեղեցւոյ։ 1 պատկեր 9-րդ մամուլի 2-րդ էջում. խորանի առջև երեսը դեպի ժողովուրդը կանգնած մի ծերունի, քահանայա-պետական պատմուճանով, գլխին հրեական խույր։ Նկարի երկու կողմում լատինական տառերով տպված է՝ «Aarone sacerdote», իսկ նկարից դուրս, աջ կողմի լուսանցքում հայերեն տառերով՝ «Ահարոն քահանան է» (Գ. Զարբհանալյան, «Պատմ. հայկ. տպագր.» էջ 49-51)։ | ՀԻՇԱԱՏԱԿԱՐԱՆ՝ Ժամագրքի 58-րդ թերթին՝ «Գրեցաւ Աղաւթմատուցս, թվին ռ. ժ. է. ապրիլ իէ»: Պատարագամատոյցի վերջում՝ «Կազմեցաւ Աղաւթմատուցն և Պատարագամատուցս ի թվականիս ռժէ (1568) մայիս... աւրն եշաբթի: Ի հայրապետութի[ւն] տ[է]ր. միքայէլ... ի մայրաքաղաքն ըստամբաւլ, ընդ հովանեաւ Ս[ուր]բ. Նիկողոսին առ ոտս տ[է]ր. Յակոբ րաբունայպետ (պա)տրիագին: Կամակցութ[եամ]բ. այս քահանայիցս եւ... ի քսան ոմն տ[է]ր. սահակին և սարգիս, եւ, եւ խորվիրապցի առաքել աբեղին, եւ մղտեսի ուսումին, խօճա տովլաթենայ եւ...հաւատորի տիրացու մէ...ին, խաչատուրին Անանիային մղտեսի Յոհան, յիշեցէք ի մաքրափայլ աղաւթս ձեր զաշխատող սորա զառաջինքն եւ զվերջինքս զարվեստիս,...թելայդիրքն որ անձամբ աշխատեցան: Եւ... ըստացան: զխոճայ մուրատն:Եւ զմղտեսի ֆ...նն, տիրացու մարտիրոսն իպրահիմշան Սատա...րն, եւ տոներն և խաթուն փաշան կրկին յիշեցէք ի մաքրափայլ աղաւթս ձեր եւ զարվեստի շինաւղն Աբգար դպիրս կենակիցք և զհայրն իմ մղտեսի...կ եւ զմայրն իմ, մղտեսի յեւան և զդերաբոյս... զաւակս տիրացու Սուլթանն Ա[ստուա]ծ. յիշէ զիւր միւս անգամ գալուստն ամէն:» (Տ. Պալյան, Ցուցակ հայերեն հին տպագրութեանց:- «Բանասեր», 1903, էջ 206-207): | ՍՂՄ: Միլանի գրատուն։ ԶՄՄ։ ՀԳ 11 էջ լուս.: | ՂԱ «Բ», 1865, 221, ՂԱ հտ. 1, 536։ Ե «Փ», 1881, N 4, էջ 5։ Տ «Բ», 1890, 103։ Գալ «ՀԱ», 1890, 162։ Զ. Պատմ. 49-51, Մատ. 234, ՏՊ «Բ», 1903, 206-207։ ՏՊ «Բյուր.», 1900, N 1, էջ 3-4։ Ղ հտ. 1, 824-825, 1159-1160: Թ 53։ ԳԼ 69, 71: Կ 20-22: ԱԼ 39-41։ | ԾԱՆՈԹ. ՝ Այս հրատարակությունը որոշ մատենագետներ դիտել են իբրև երկու առանձին գրքեր Ժամագիրք և Պատարագամատոյց այդպես էլ նշել են ցանկերում (տե'ս Ա. Ղազիկյան, «Հայկ. նոր մատ.», Էջ 824-825, 1159-1160, Տ. Պալյան, «Բանասեր», 1903, էջ 206-207, (Գ. Լևոնյան, «Հայ գիրքը և տպագր. Արվեստը», էջ 69, 74, Ռ. Իշխանյան «Տեղեկագիր», (հասարակական գիտությունների), 1963, N 1 էջ 89)։
19 սմ.
Date:
1568
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
[Բացակա]
(1),
|
|
|
3491.
|
Պարզատումար.
Publication:
Կ. Պոլիս :
տպ. Աբգար Դպիր Թոխաթեցու,
1568
, ՏԻՏՂՈՍԱԹԵՐԹ ՉՈՒՆԻ։ | 13 մամուլ։ Ութածալ։ Գրքի չափը՝ 14X10 սմ։ Առաջին թերթի երկրորդ էջում՝ թվն Ռ. Ժ. Դ. բանալի առաջին գիրն րէ: | ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ՝ «Աւրինակին թվականն ՌԺԴ էր մեր շինած տարին նահանջի էր և թվին ռժէ էր: Վասն աւրինակին համար զհին թւականն դրաք, զի առաջի ամ էր և տանուտէրն ի վերան խոյն էր կազմեցաւ պարզատումարս հայոց ի լաւ և ընտիր աւրինակացն. Յովանէս արհի. եպիսկոպոսն ու Մինաս Սարկաւագին ի մայրաքաղաքն Ըստամբաւլի՝ երկրորդի ամի թագաւորութեանն տաճկաց Սելիմին. ի հայրապետութիւնն հայոց Տէր Միքել կ[ա]թ[ո]ղ[իկո]սին, առ ոտս նոր Յակոբ րապունայպետ Պատրիարքին., ձերամբ անարժան Աբգարի. յիշեցէք ի մաքրափայլ աղաւթս ձեր զաշխատողքս որոց»: | ՍՀԳՖԳ։ | Զ Պատմ. 105-106։ Թ 53: ԳԼ 69, 74։ Կ 22-23։ | ԾԱՆՈԹ.՝ Նկարագրությունը կատարված է ըստ Գ. Զարբհանալյանի («Պատմ. հայկ. տպագր.», էջ 105-106)։ Նույն տեղում ասվում է նաև, թե որտեղ է գտնվում գիրքը՝ «... Պարզատումարի ամբողջական օրինակ մը կգտնուի նաև Մոնագոյի մատենադարանին մեջ (ի Բավիերա), զոր տեսած է գեր. Սուքիաս Վարդապետ Պարոնյան, ինչպես գրեր էր մեզ»։
13 մամուլ.
Date:
1568
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
[Բացակա ]
(1),
|
|
|
3492.
|
Տօնացոյց.
Publication:
Կ. Պոլիս :
տպ. Աբգար Դպիր Թոխաթեցու,
1568
. [130] էջ;
, Գրքի նկարագրությունը կատարված է ոչ թե սկզբնաղբյուրից, այլ ըստ մատենագիտական աղբյուրների: | Վիեննայի Մխիթարյան մատենադարանում կա մեկ օրինակ, որի նկարագրությունը տպագրվել է «Հանդէս ամսօրյա»-ում (1890թ. էջ 161-162)։ Օրինակը պակասավոր է, որի հետևանքով պարզ չէ էջերի ստույգ քանակը։ «Հանդէս ամսօրյա»ի մեջ տրված նկարագրությունը հետևյալն է.
«Մատյանս վեշտասնածալ է (թերթն 16 թուղթ), էջք 8 սանդ, երկայն ու 51/2 լայն. (8X5,5 սմ) յուրաքանչյուր էջը 10 տող։ Մինչև Զ կը նշանակվի թերթերու թիվն տառերով, այնուհետև զանց կառնվի։ Միայն առաջին թերթին մեջ նույն գրով կարմրագույն դրոշմյալ բազմաթիվ տողեր ունի. հաջորդ թերթերու մեջ կարմիր գունո հետք չկա։ Ամբողջ մատյանը միևնույն գրով դրոշմված է. սակայն Զատկեն ետքը՝ որ ունի փոքրիկ վերնազարդ մը և թռչնագիր, կը տեսնվին տեղ տեղ թռչնագրեր։ Մեր օրինակին սկիզբեն՝ առաջին թղթեն ետեվ (որ կայ) կը պակսի ութը թուղթ, իսկ վերջեն՝ 8գ թերթին վերջերեն սկսելով՝ կը պակսի 2-3 թերթ... Առաջին թերթին առաջին իջին վրա կա միայն երկաթագիր Ա մը, առաջին թերթը ցուցնելու համար։ Երկրորդ էջն է՝ «Ով հանդիպի այսմ գրք/իս տայ ողորմիս տայ գրչ/իս, որ դ. աւրի/նակ դրի եւ դ. վարպետի/առջեւն գրեցի. հին աւր/ինակն. զարութե[ան] եւ զապ/աշխարութե[ան]։ հարցներ/ն չէր գրած եւ մեք գրեցա/ք. գրած էր ի բազում տե/ղիք թէ կամիս զայս ասա/»։
Յաջորդ երեսները կը պակսին։ Իսկ բուն գործին մեջ տպագրիչն քանի մը տեղ ինքնին կը խոսի, այսպես, «զոր կա ի ցուցակի» (ա թերթ), որմե կերևա, թե մատյանն սկիզբը կամ վերջը ցուցակ մունի։ Դարձյալ «խրատքն գրեալ է ի միուս կողմն» (բ. թերթ), «բայց ոմանք ի ժամատուն ասեն եւ մեք զայն եմք տեսեալ» (ե. թերթ), «զմեղապարտ յիշեցէք» (ե. թերթ), «Ով տաւնասէրք գիտենաք որ ոմանք գ աւր տաւնեն զհոգեգալուստն....»: | Մաղաքյա Ճեվեհիրճյանը այս «Տօնացոյց»-ի մասին գրում է.«ՌԺԷ [=1568] ի Կոստանդնուպօլիս նոր ստամփայ գիր սանմանեցին, ի հայրապէտութեան տեառն Միքայէլին Էջմիածնի և ի պատրիարքութեան Կոստանդնուպոլսոյ տէր Յակոբին. ընդ հովանեաւ Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցւոյն, ձեռամբ Խոր վիրապի Առաքել աբեղային, արհեստագործութեամբ Աբգար դպրին և իր թագազարմ Անտոնինոս Սուլթանշահ սարկաւագին, որոյ գրովքն տպեալ տօնացոյցս յառաջ բերին»։ | ՀԳ լուս.։ ՎՄՄ թերի։ ԶՄՄ։ | ՂԱ «Բ», 1865, 220։ ՂԱ 535□536։ Ե «Փ», 1881, N 4, էջ 5։ Գալ. «ՀԱ», 1890, 161-162։ Զ Պատմ. 51-53, 55։ ՏՊ «Բյուր», 1900, N 1, էջ 3-5, ՏՊ «Բ», 1903, N 67, էջ 206։ ԳԼ 69, 74։ Կ 19-20։ ԱԼ 38։
8 սմ.
Date:
1568
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3493.
|
Տաղարան.
Publication:
Կ. Պոլիս :
տպ. Աբգար Դպիր Թոխաթեցու(՞),
1568
. 32 էջ ;
, Գրքի նկարագրությունը կատարված է ոչ թե սկզբնաղբյուրից, այլ ըստ մատենագիտական աղբյուրների: | Գերլա քաղաքի հայոց Ս. Երրորդություն եկեղեցու մատենադարանում Գովրիկյանը հայտնաբերել է մի փոքրիկ գրքույկ Աբգար Դպիրի Սաղմոսարանի տառերով տպագրված, որի նկարագրությունը տվել է 1888 թ. «Հանդէս ամսօրյա»-ում։ «Մատենիկը փոքրիկ բան մըն է միայն, բոլորը՝ 16 թուղթ կամ 32 էջ. տպագրությունը շատ նախնական (primitif) է, գրերը խոշոր, անձև և անկանոն, իսկ գիրքը՝ մեծ վեշտասնածալ։ Երեսահամար չունի ամենևին, ոչ վերն և ոչ վարը, շարքն հին ձեռագրաց պես՝ բառերը քովե քով կեցած ու իրարու մեջ անցած, կետադրությունը շատ ցանցառ։ Գործույն առաջին էջը՝ ոչ թե աջեն այլ ձախեն կսկսի։ Գիրքը ճակատ չունի, և կարելի է գործույն մեջեն ալ (եթե չենք ուզեր ենթադրել, որ սխալմամբ էջերն իրարու տեղ անցած ըլլան), թղթեր պակաս են. որովհետև մեկ էջեն մյուսին անցնելով քանի մը տեղ իմաստի կապակցություն չի տեսնվիր և ոչ իսկ միևնույն թղթին, աջ էջեն ձախին անցնելով կգտնենք միշտ կատարյալ ու ամբողջ իմաստ... Գրքին 10-րդ թուղթը, կամ 19-րդ էջն՝ այսչափս կբովանդակե. «թվին ռ. ժ. է յունիս ա գրեցաւ. ձեռամբ ֆարմանիս»։ Գովրիկյանը «է» թվանշանը կարդացել է «ռ.ժ»-ից անջատ և տպագրության թվականը համարել 1561-ը, ապա մտածել է, որ տպագրության ստույգ թվականը կստանա, եթե «է»-ն միացնի մյուսներին (այսինքն՝ 1568)։
Գ. Լևոնյանը նույն նախադասությունից եզրակացրել է, որ այս վերջինը (Ֆարմանը) տաղարանի տերն է եղել և գրիչը, իսկ գիրքը ըստ նրա կարծիքի «անպայման լույս է տեսել Աբգարի տպարանից» («Հայ գիրքը և տպագր. արվեստը», 1958, էջ 69-70)։ | Գովր. «ՀԱ», 1888, 140-141։ Գալ. «ՀԱ», 1890, 162, Զ Պատմ. 18, 53-55։ ՏՊ «Բյուր», 1900, N 1 , էջ՝ 3-5։ ՏՊ «Բ», 1903, 206։ ԳԼ 69-70, 74։ Կ 23-24։
Date:
1568
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
[Բացակա]
(1),
|
|
|
3494.
|
Մաշտոց.
Publication:
Կ.Պոլիս :
Տպարան Աբգար Դպիր Թոխաթեցու,
1569
. 434 չհամարակալված էջ.
, Նկարագրված օրինակը սկզբից և վերջից թերի է, տիտղոսաթերթ չունի։ | Բ-Զ մամուլ, մամուլանիշերը հայատառ։ Ութածալ։ Գիրքը չի էջակալված, ընդամենը 40 թերթ է։ Էջախորագրերով, որոնք գտնվում են էջի տակ՝ Բ մամուլի 4, 6, 10, 12րդ էջերին՝ «մկրտութի[ւն]» և Գ մամուլի 3, 6, 10, 12-րդ էջերին՝ «Պսակ առնելոյ»։ 3 լուսանցազարդ և զարդագրեր, Գ մամուլի 7-րդ էջին՝ կարմիր գույնի «ԵՒ», Դ մամուլի 13-րդ էջին՝ կարմիր «Ա», Ե մամուլի 6-րդ էջին՝ սև «ԱԾ»։ Վերջազարդեր. Զ մամուլի 1-ին էջին երեք տերևանի 6 ծաղիկ, նույն մամուլի 11-րդ էջին՝ երեք տերևանի 10 ծաղիկ: Առանց հիշագրերի։ Բնագիրը մոտ 16 կետաչափի բոլորագրով, վերնագրերի համար 12 կետաչափի բոլորագիր։ Տիպը՝ սև և կարմիր։ | Ծանոթություն՝ Մատենադարանի N 8264 օրինակը, որից կատարված է նկարագրությունը, լրացված է ձեռագրով։ Պարզ չէ այս օրինակն է թերի, թե տպագրությունն է անավարտ մնացել: Տպագրության թվականը նշված է ըստ Գալեմքյարյանի («Հանդէս ամս.», 1912, էջ 386-387)։ | Մ 8264 ձեռագրերի բաժին, թերի, ՀՎԳ։ ՍՂՄ։
ՂԱ «Բ», 1865, 221։ ՂԱ հտ. 1, 536։ Ե «Փ», 1881, N 4, էջ 5։ Տ «Բ», 1890, 103։ Գալ. «ՀԱ», 1890, 162։ Զ Պատմ. 1895, 48, Մատ. 402-403։ ՏՊ «Բյուր», 1900, N 1, էջ 3։ Ղ հտ. 1, 1782: Թ 53։ Գալ. «ՀԱ», 1912, 386-387։ ԳԼ 70, 74: Կ 24: | Թվայնացվել է Մեսրոպ Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի
գիտահետազոտական ինստիտուտի օրինակը Հայաստանի ազգային գրադարանում:
Date:
1569
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
[Բացակա]
(1),
|
|
|
3495.
|
Գիրք աղօթից.
Publication:
Կ. Պոլիս :
Ա.հ.,
1799
. 96 էջ :
, Շարվածքը՝ 8,7x5,8 սմ: | ԳԻՐՔ/ ԱՂՕԹԻՑ/ Վասն ամ[ենայն[] ցեղ/ Պատաhարաց որք գան/ ի վերայ մարդոյն։ / յՈրոց ազատեսցէ զմեզ/ ա[ստուա]ծ Ամէն։/ Տպագրութ[եամ]բ ի լոյս / ածեալ՝ Հրամանաւ/ Տեառն Դանիէլի ճըշ/մարտասէր Պատրիար-/գի Կոստանդնու/պօլսոյ: | 96 էջ։ Ութածալ, մամուլանիշերը հայկական գլխագրերով: Տիտղթ. զարդափակ։ 4 փորագիր պատկեր։ Պատկերների վրա` Յ. Ն. Թ. Հ. տառերը։ 1 գլխազարդ 3-րդ էջում, փոքրիկ վերջազարդեր, զարդագրեր։ Բնագիրը 10 կետաչափի բոլորագրերով։ Օգտագործված են նոտրգիր և գլխագրեր։ | Հիշատակարան չունի: | Մ 250, 2088: | ԾԱՆՈԹ.` Այս գիրքը նախորդից տարբերվում է միայն պատրիարքի անունով: Դանիել պատրիարքը պաշտոնավարել է 1799-1800 թվականներին, ուրեմն գիրքը պետք է տպագրված լինի այդ թվականների ընթացքում: | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
11 սմ.
Date:
1799
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3496.
|
Ներբող Սրբոց Հրեշտկապետաց /
Publication:
Կ. Պոլիս :
Տպարան Պողոս Հովհաննիսյանի,
1780
. 79 էջ ;
, Տիտղթ.՝ ՆԵՐԲՈՂ/ Ս[ր]բ[ո]ց Հրեշտակապետաց և ամ[ենայն]/ երկնային զօրաց :/ Ի Հայրապետու[թ]ե[ան] Ս[ր]բ[ո]յ Էջմիած/նի Տ[եա]ռն Դանիէլի Սրբազ/նակատար Կաթուղիկոսի/ ամ[ենայն] Հայոց :/ Եւ ի Պատրիարգու[թ]ե[ան] ս[ուր]բ ե[րուսաղ]էմի / Տ[եառ]ն թէոդորոսի գերզգօն / վարդապետի :/ Հրամանաւ սրբազան Պատրի/արգի մեծի քաղաքիս՝ Տ[եա]ռն Յօհաննու ա[ստուա]ծաբան/ վարդապետի :/ Ի Մայրաքաղաքն Կոստանդնուպօլիս :/ յԱմի փրկագործ տնօրէնու[թ]ե[ան] մարդասէր/ փրկչին մերոյ, 1780. ի փետր./ ի Տպարանի Յօհաննիսեան Պօղոսի :/
| 79 էջ : Ութածալ, մամուլանիշերը հայատառ : Շարվ. չափը՝ 10,9 x 7,4 սմ : Տիտղթ. զարդափակ : 1 գլխազարդ, վերջազարդեր, 1 զարդագիր : Բնագիրը 12 կետաչափի բոլորագրով, օգտագործված են նաև գլխագրեր և նոտրգիր :
| Էջ 74-ի ծանուցումը՝ Գրեցաւ ճառս ներբողեան սրբոց Հրեշտակապետացն ի Ներսիսէ կլայեցւոյ յեղբօրէ Մեծին Գրիգորիսի Կաթուղիկոսի՝ մականուն վկայասիրի: Ի թուին հայոց ռժզ:
| ՀԱԳ 1849։ Մ 142։ ԳԱԹ Թ. Ազատյանի ֆոնդ 8480: ՎՄՄ։ ՍՂՄ։ ԵՍՀՄ։ ՓՆԳ:
| Ղ հտ. 2, 261։
| ԾԱՆՈԹ.՝ Գրքի անվանաթերթին հիշատակված պատրիարքներից մեկի՝ Երուսաղեմի Թեոդորոս Խորենացու գահակալության ժամանակը (1752-1761) չի համապատասխանում գրքի տպագրության թվականին (1780)։ Անվանաթերթին հիշված «Դանիել սրբազնակատար կաթողիկոս»-ը նույնպես այդ թվականին չի գահակալել (գահակալել է Սիմեոն Երևանցին՝ 1763-1780 թթ.)։
| Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
15 սմ.
Date:
1780
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3497.
|
Երգարան /
Publication:
Կ. Պոլիս :
տպարան Յովհաննէս Աստուածատրեանի,
1772
. 172 էջ ;
, Տիտղթ. ԳՐՔՈՅԿ/ կոչեցեալ/ ԵՐԳԱՐԱՆ։/ Տպագրեցեալ ի Հայրապետութե[ան] Տ[եառ]ն Սիմէօնի/ Սրբազան Կ[ա]թ[ու]ղ[ի]կ[ո]սի/ ամ[ենայն] Հայոց։/ Եւ յերկուց Պ[ա]տր[իա]րգաց՝ ս[ր]բ[ո]յ Ե[րուսա]ղէմի/ և Կոստանդնուպօլսոյ մեծի քա-/ղաքի՝ Տ[եառ]ն Պօղոսի, և Տ[եառ]ն Գրիգորի/ Երջանկազարդ և Ա[ստուա]ծաբան Վարդա/պետաց։/ ի Կոստանդնուպօլիս Քաղաքի։/ Ասաց[եա]լք ի յետնորդ միաբանէ՝ մօրն/ լուսոյ ս[ր]բ[ո]յ Էջմիածնի՝ ի Պետրոսէ/ Վ[ա]րդ[ա]պ[ե]տէ Ղափանցւոյ։/ Ի թուականիս ռմիա։ Սեպ. 14։/ ի Տպարանի Ա[ստուա]ծատուրի։/
| 2-172 զարդափակ էջ։ Քառածալ, մամուլանիշերը հայատառ։ Շարվ. չափը շրջանակով՝ 16x11 սմ։ Տիտղթ. զարդափակ։ 16 փորագիր պատկեր։ 1 գլխազարդ 5-րդ էջում, վերջազարդեր, լուսանցազարդեր և զարդագրեր։ Բնագիրը 12 կետաչափի բոլորագրով, օգտագործված են նաև նոտրգիր և գլխագրեր:
| ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ՈՒՆԻ:
| ՀԱԳ 286 սկզբից պակասում է մինչև 16 էջը, բայց լրացրած է ձեռագրով։ 308,5134, 1006, 3681: ՀԹՏԹ։ ՄԼԳ։ ՍՂՄ։ ՎՄՄ։ ԵՍՀՄ։ ՕՍԱԵ։ ՊՔԳ։ ԿԿ։ ՊՍՀԵ։ ՀՍԱՄ։ ՓՆՎ։ ԱՏԳ։
| Զ Մատ. 175։ ԳԼ 138։ Ցուց. Զարդ. գրատ. 1922, էջ 92:
| Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
21 սմ.
Date:
1772
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3498.
|
Ժամագիրք.
Publication:
Կ. Պոլիս :
ի տպարանի Աստուածատուրի,
1768
. 601, 7 չհամարակալված (=608) զարդափակ էջ ;
, Տիտղթ.՝ ԺԱՄԱԳԻՐՔ/ ՀԱՅՈՑ։/ Յորում Պարունակին Կարգաւո/րութի[ւն]ք Աղօթից Հասարակաց՝ ըստ/ Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ։/ Տպագրեցեալ ի Հայր[ա]պ[ե]տ[ո]ւ[թ]ե[ան] ս[ր]բ[ո]յ Էջմիածնի՝ Տ[եառ]ն Սիմէօնի ամ[ենայն] Հայոց Կ[ա]թ[ու]ղ[ի]կ[ո]սի։/ Եւ ի Պ[ա]տր[իա]րգ[ո]ւ[թ]ե[ան] ս[ուր]բ աթոռոցն/ Ե[րուսաղ]էմի և Կոստանդնուպօլսոյ՝/ Տ[եառ]ն Կար[ա]պ[ե][տի] և Տ[եառ]ն Գրիգորի / Ա[ստուա]ծաբան Վ[ա]րդ[ա]պ[ե]տաց։/ Ի թւին՝ ռմժէ։ Յունվ ժ։/ ի Տպարանի Ա[ստուա]ծատուրի։/
| 601, 7 չհ (=608) զարդափակ էջ։ Ութածալ մամուլանիշերը հայատառ։ Շարվ. չափը՝ 12,8x8 սմ։ Տիտղթ. զարդափակ, հրատ. վայրից առաջ զարդ։ Լուսանցանիշերով։ 9 փորագիր պատկեր։ Գլխազարդեր, լուսանցազարդեր և զարդագրեր։ Բնագիրը 12 կետաչափի բոլորագրով, օգտագործված են նաև գլխագրեր և նոտրգիր։
| ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ՈՒՆԻ:
| ՎԳԱՊԻԳ 3965: ՎՄՄ։ ՍՂՄ։
| Զ Մատ. 229։ Ղ հտ. 1, 836։ Թ 61։
| Գիրքը թվայնացվել է Կոնգրեսի գրադարանում: Գրքի պակաս 67-78 էջերը լրացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանի օրինակից:
16 սմ.
Date:
1768
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3499.
|
Գիրք պատմութեան որ Կոչի Պղնձէ քաղաք :
Publication:
Կ. Պոլիս :
Ի տպարանի տրուպ Աստուածատրի,
1731
. բճծդ (=254), 2 չհամարակալված զարդափակ էջ ;
, Տիտղթ.՝ Գիրք պատմութեան որ Կոչի Պղնձէ քաղաք. և բանք խրատականք և օգտակարք Խիկարայ իմաստնոյ. և այլ բանք պիտանիք։ Տպեցեալ ի թուականիս մերում ՌՃԶ. ի տպարանի տրուպ Աստուածատրի։ | ԲՃԾԴ, 2 չհ գծափակ, 16 զարդափակ (=272) էջ։ Ութածալ, մամուլանիշերը հայատառ։ Շարվ. չափը շրջանակով՝ 12x7 սմ։ Գլխազարդեր, լուսանցազարդեր, վերջազարդեր և զարդագրեր։ Բնագիրը 10 կետաչափի բոլորագրով օգտագործված են նաև գլխագրեր և նոտրգիր։ | ՀԳ 4363 տիտղթ. ընկած է, վերջից թերի։ Մ 1637 միայն վիճաբանությունը և վերջից թերի: 8332 Ձեռագրին կից՝ միայն վիճաբանությունը։ ՍՂՄ տիտղթ. ընկած է։ ԵՍՀՄ։ ՍՍԽԴԳ։ | Զ Մատ. 583։ Թ 57: Կ 117։ | ԾԱՆՈԹ.՝ Հանր. գրադարանի և Մաշտոցի անվ. մատենադարանի օրինակները թերի են: Տիտղոսաթերթը բերված է ըստ Գ. Զարբհանալյանի («Հայկ. մատ»)։ Էջերի ստույգ քանակը նշված է ըստ Ս. Ղազարի մատենադարանի օրինակի, որտեղ բացակայում է Հանր. գրադարանի և Մաշտոցի անվ. մատենադարանի օրինակների վերջում առանձին էջակալությամբ եղած «վիճաբանութիւն Մելիտէսի» հատվածը (16 էջ): | Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
15 սմ.
Date:
1731
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
|
|
3500.
|
Հարանց վարք.
Publication:
Կ. Պոլիս :
տպարան Աստվածատուր Կոստանդնուպոլսեցու,
1720
. 568 էջ :
, ՏԻՏՂԹ.՝ ԳԻՐՔ ՈՐ ԿՈՉԻ ՀԱ/ՐԱՆՑ ՎԱՐՔ:/ ԵՂԵՒ ՏՊԵՑԵԱԼ ԵՒ Ի/ ԼՈՅՍ ԱԾԵԱԼ:/ ի հայրապետութե[ան] մեծի լուսաւորչագահ/ աթոռոյն Էջմիածնի՝ տ[եառ]ն ա[ստուա]ծատրոյ սրբա-/զան եւ ա[ստուա]ծաբան հովւապետի և հանուրց/ հայոց դիտողի: ջանիւ և հոգունակ աշխատութ[եամ]բ երկուց սրբազանից՝ տ[եառ]ն գրիգորի/ ա[ստուա]ծաբան վարդապետի և պատրիարքի լուսա/ճաճանչ ս[ր]բ[ո]յ քաղաքին երուսաղէմի։ և նորին/ հարազատի և սրբոց տեղեացն տնօրինակա/նաց տ[եառ]ն մերոյ մշտայօժար սպասաւորի՝ տ[եառ]ն/ յօհաննիսի ա[ստուա]ծաբան վարդապետի և վերա/դիտողի մեծի մայրաքաղաքին կոստանդնու/պօլսի։ Արդեամբք և ծախիւք ամենաբա/րեպաշտ իշխանացըն, ի ձեռն յորդորման/ վերո յիշեցեալ երկուց հարազատից սրբոց/ տեղեացն Յ[իսուս]ի՝ և սրբոց յակոբեանց առա/- քելական աթոռոյն, եւ շիրմի սրբոյն յօհան/նու մկրտչին համակամ ծառայից, ընդ հովա/նեաւ բազմամարդ և նորակերտ եկեղեցւոյ/ սրբուհւոյ Ա[ստուա]ծածնին։/ Ի տպարանի կարապետի որդի ա[ստուա]ծատրոյ ան/արժան դպրի, և հանուրց եղբարցդ/ ծառայի։/ թիւ սկսման Մատենիս։ ռճկթ։ Յունիսի։ 1։/ | ԵՃԿԸ (568) երկսյուն, գծափակ էջ։ Վեցածալ, մամուլանիշերը հայատառ։ Էջախորագրերով։
| Շարվածքը՝ 24x16 սմ: | Տիտղոսաթերթը՝ զարդափակ։ 2 փորագիր պատկեր 9-րդ և 10-րդ էջերում։ Գրքի սկզբի 11 էջը զարդափակ, գլխազարդեր, վերջազարդեր, լուսանցազարդեր և զարդագրեր։ Բնագիրը 12 կետաչափի բոլորագրով, օգտագործված է նաև նոտրգիր։ | ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ՈՒՆԻ:
| ՀԳ 455, 720, 1361, 1362, 1394, 3899։ Մ 1344 -1348։ ԳԱԹ Թ. Ազատյանի ֆոնդ 8045, Գ. Արսլանյանի ֆոնդ 3030: ՊԹ 742։ ՀԹՏԹ։ ԱԿԳ։ ԳԱՀԳԳ։ ԷՎ։ ՍՂՄ։ ՎՄՄ։ ԵՍՀՄ։ ՊԱՊ.։ ՕՍԱԵ։ ՍՍԽԴԳ։ ԲԹ։ ԲԱՄ։ ԱՍԳԼԵ։ ՍՍԽԵ։ ՌԹԳ։ ԿԹԱՄ։ ԿԿՄ։ ԳԼ։ ՇԱ։ ՀԿՄ։ ԱՏԽ։ ԶՄՄ։ ԲՀԿ։
| Զ Մատ. 338: Ղ հտ. 1, 1525-1529: Թ 57։ ԳԼ 133։ Ե «Փ», 1881, N 4, էջ 17: ԱԼ 229, 236: | ԾԱՆՈԹ.՝ Գրքի անվանաթերթին և հիշատակարանում պարզ նշված է տպագրության՝ ՌՃԿԹ (1720) թվականը, բայց Գ. Զարբհանալյանը իր մատենագիտության մեջ, իսկ սրա օրինակով նաև Ա. Ղազիկյանը («Հայկ. նոր մատ.») և Ա. Ալպոյաճյանը (□Տպագր. արվեստը և հայք□, էջ 229, 236) իբրև տպագրության թվական նշել են 1721-ը։ Հավանաբար դա գալիս է գրքի հիշատակարանում նշված տպագրության ավարտի հայկական ՌՃՀ թվականից։
Հիշատակարանում իբրև տպագրության ավարտի փրկչական թվական նշված է ՌԷՃԻԳ (1723):
| Գիրքը թվայնացվել է ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարանում:
29 սմ.
Date:
1720
Availability:
Items available:
National Library of Armenia
(1),
|
All site content, except where otherwise noted, is licensed under a