Ֆենելոն, 1651-1715
Պատմութիւն Թէլամաքի որդւոյ Յուլիսի : Հատոր Ա-Բ / Արարե[ա]լ և շարադրե[ա]լ ի մեծէ Ֆրանչէսքօ Ֆէնէլօնէ; Եւ այժմ փոխադրեալ ի գալլիացւոց և ի յիտալիցւոց լեզուէ ի հայ բարբառ՝ ջանիւ և աշխատասիրութ[եամ]բ Մարգար Զաքարիայի Խօճէնց Երևանցւոյ. - Նախիջեւան : Ի տպարանի Ս. Խաչ վանիցն, 1793. - 371 էջ ; 21 սմ.
ՏԻՏՂԹ.՝ ՀՏ. Ա՝ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ/ ԹԷԼԱՄԱՔԻ ՈՐԴԻՈՅ/ ՅՈՒԼԻՍԻ։/ Արարե[ա]լ և շարադրե[ա]լ ի Մեծէ Ֆրանչէսքօ Ֆէնէլօնէ, Արհի Եպ[իս]կ[ոպո]սէ/ Սալինեաքի. որ էր դաստիարակիչ Վսեմափառ Թագազնոյն Ֆրանսայ/ու, որ և եղև յետոյ՝ Արհի Եպիսկոպոս և Դուքս Գամպրէի, և Սե-/պուհ Կայսերական։/ Վերստին նորոգ սրբագրեալ և ուղղեալ ի վերայ ձեռա-/գըրոյ Հեղինակին. և թարգմանեալ ի Գալլիական լեզ/ուէ Յիտալիական բարբառ։/ Եւ այժմ փոխադրեալ ի Գալլիացւոյ և ի յԻտալիցւոց լեզուէ ի/ Հայ բարբառ՝ ջանիւ և աշխատասիրութ[եամ]բ Մարգար Զաքարիայի Խօ-/ճէնց Երևանցւոյ։/ Սրբագրեալ զգուշութ[եամ]բ ի ձեռագրոյ Թարգմանչին՝ ի Թադդէոս Վարդա-/պետէ Կոստանդնուպօլսեցւոյ Մարուգեան։/ Տպագրեալ ի Վեհափառ Հայրապետու[թ]ե[ան]՝ Լուսացնցուղ և Ք[րիստո]սակերտ Ս[ր]բ[ո]յ Աթո/ռոյն Էջմիածնի՝ Տ[եառ]ն ՂՈՒԿԱՍՈՒ Երիցս երանեալ Սրբազնաս[ու]բ Կաթու/ղիկոսի ամ[ենայն] Հայոց։/ Հրամանաւ՝ ս[ր]բ[ո]յ Աթոռոյն Էջմիածնի Ծայրագոյն Նուիրակի՝ և Հիւսիսային կողմանս եղե[ա]լ/ ազգիս Հայոց՝ Առաքելաշաւիղ Առաջնորդի, Սանահնեցի Երկայնաբազուկ Արղութե[ան]ց՝/ Իշխանազնեայ Տ[եառ]ն Յովսեփայ Սրբազան Արք Եպի[սկոպո]սի, Հիմնադրի նոր Նախիջևան և Գրիգո/րուպօլ Քաղաքացն։/ Արդեամբք և ծախիւք Բարեպաշտօն և Մեծահաւատ՝ Ջուղայեցի Պայծառ/ Իշխան Աղայ Յօհանջանին Գէրաքեան, բնակելոյն ի Հնդիկս, ի Սուրաթ։/ Յամի Տ[եառ]ն1793. ի փետրվարի 20։ Իսկ ի Թուին հայոց ռմխբ։/ ՀԱՏՈՐ. Ա/ Ի տպարանի նորին Բարձր Սրբազանութե[ան], որ Արփիանման պայծառաց/եալնէ զուարթառատ և արդիւնաւոր տրվոք, ի Հնդիկս ի զանազան/ քաղաքս բնակեալ Բարեսէր մերազնէից Հասարակութե[ան]ն,/ Ընդ հովանեաւ Երկնահանգէտ Ս[ուր]բ Խաչ Վանիցն՝ որ ի նորն/ ՆԱԽԻՋԵՒԱՆ/
ՏԻՏՂԹ.՝ ՀՏ. Բ՝ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ/ ԹԷԼԱՄԱՔԻ ՈՐԴԻՈՅ/ ՅՈՒԼԻՍԻ։/ Արարե[ա]լ և շարադրե[ա]լ ի Մեծէ Ֆրանչէսքօ Ֆէնէլօնէ, Արհի Եպիս/կոպոսէ Սալինեաքի. որ էր դաստիարակիչ Վսեմափառ Թագազնոյն / Ֆրանսացու, որ և եղևյետոյ՝ Արհի Եպիսկոպոս և Դուքս Գամպրէի, և Սեպուհ Կայսերական։/ Վերստին նորոգ սրբագրեալ և ուղղեալ ի վերայ ձեռա/գըրոյ Հեղինակին. և թարգմանեալ ի Գալլիական լեզ/ուէ Յիտալիական բարբառ։/ Եւ այժմ փոխադրեալ ի Գալլիացւոց և ի յԻտալիցւոց լեզուէ ի/ Հայ բարբառ՝ ջանիւ և աշխատասիրութ[եամ]բ Մարգար Զաքարիայի Խօ-/ճէնց Երևանցւոյ։/ Սրբագրեալ ի Վեհափառ Հայրապետութե[ան]՝ Լուսացնցուղ և Ք[րիստո]սակերտ Ս[ր]բ[ո]յ Աթո/ռոյն Էջմիածնի՝ Տ[եառ]ն ՂՈՒԿԱՍՈՒ Երիցս երանեալ Սրբազնաս[ուր]բ Կաթու/ղիկոսի ամ[ենայն] Հայոց։/ Հրամանաւ՝ ս[ր]բ[ո]յ Աթոռոյն Էջմիածնի Ծայրագոյն Նուիրակի՝ և Հիւսիսային կողմանս/ եղել ազգիս Հայոց՝ Առաքելաշաւիղ Առաջնորդի, Սանահնեցի Երկայնաբազուկ Ար/ղութե[ան]ց՝ Իշխանազնեայ Տ[եառ]ն Յովսեփայ Սրբազան Արք Եպ[իս]կ[ոպո]սի, Հիմնադրի նոր Նախի-/ջևանի և Գրիգորուպօլ Քաղաքացն։ Արդեամբք և ծախիւք Բարեպաշտօն և Մեծահաւատ՝ Ջուղայեցի Պայծառ/ Իշխան Աղայ Յօհանջանին Գէրաքեան, բնակելոյն ի Հնդիկս, ի Սուրաթ։/ Յամի Տ[եառ]ն 1793. ի օգոստոսի 20։ Իսկ ի Թուին հայոց ռմխբ։/ ՀԱՏՈՐ. Բ։/ Ի տպարանի նորին Բարձր Սրբազանու[թ]ե[ան], որ Արփիանման պայծառաց/եալն է` զուարթառատ և արդիւնաւոր տրվոք, ի Հնդիկս` ի զանա-/զան քաղաքս բնակեալ Բարեսէր մերազնէից Հասարակութե[ան]ն,/ Ընդ հովանեաւ Երկնահանգէտ Ս[ուր]բ Խաչ Վանիցն՝ որ ի նորն/ ՆԱԽԻՋԵՒԱՆ/
371 էջ։ Քառածալ, մամուլանիշերը հայատառ և արաբական թվանշաններով։ Շարվ. չափը՝ 21x13,5 սմ։ Ա և Բ հատորների տիտղոսաթերթերը զարդափակ։ Էջախորագրերով և տողատակի ծանոթագրություններով։ Գլխազարդեր, վերջազարդեր և զարդագրեր։ Բնագիրը 12 կետաչափի բոլորագրով, օգտագործված են նաև 14 կետաչափի բոլորագիր, նոտրգիր և գլխագրեր։
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ՈՒՆԻ:
ՀԱԳ 444, 3770։ Մ 163-166, 1558, 1559։ ՎԳԱՊԻԳ։ ԱԺԻԼՄ։ ՊՀ։ ԷՎ։ ԳԿ: ՍՂՄ։ ԵՍՀՄ։ ՆՋԱՎ։ ՌԹԳ։ ՀՀԳ։ ԲԱՄ։ ՄԳՏ։ ՅԱՐ։
Զ Մատ. 207-208, Պատմ. 213։ Թ 179։ ԳԼ 167: Ե «Փ», 1881, N 4, էջ 30։
ԾԱՆՈԹ.՝ Ֆ. Ֆենելոնի «Պատմութիւն Թէլամաքի որդւոյ Յուլիսի» գիրքը 1793-1794 թվականներին Նոր-Նախիջևանի Ս. Խաչ վանքի տպարանում տպագրվել է երկու մարդկանց ծախսով՝ 800 օրինակ Օհանջան Գերաքյանի, 500 օրինակ ՕՀաննես Եղիազարյանի։ Օ. Գերաքյանի ծախսով տպագրված օրինակներից մեկը (Հանր. գրադ. N 3770) նկարագրված է վերևում, O. Եղիազարյանի ծախսով տպագրված օրինակը (Հանր. գրադ. N 444) տարբեր է միայն հիշատակարանի վերջին հատվածով, որը հետևյալն է. «..Որ իւրով անհուն ողորմութ[եամ]բն ձեռբածու եղեալ իմ այս տկարութե[ան], և զայս՝ մտադրութ[եամ]բ ընթեռնլի բնաւից աստիճանաց, և համայնից հասարակաց օգտաւէտ և բազմաշահ զմատեան, զկոչեցեալն Թելամաք առաջնորդեաց՝ տպմամբ ծնե[ա]լ ի յիմ անախտ և աննախանձ արգանդէ ի լոյս նուիրել թուով 500 տիրապարգև արդեամբ և ա[ստուա]ծատուր գոյիւք՝ Ազնիւ Պանծալի Իշխան Ջուղայեցի Աղայ Եղիազարեան՝ Աղայ Յօհաննէս Վեհազնեայ Պարոն Պօլկովնիկին, ի յիշատակ կանխաթառամ միակ Որդւոյն իւրոյ՝ Աղայ Յարութի[ւն] ի Տ[է]ր Հանգուցելոյ...»։
Գ. Զարբհանալյանը («Պատմ. հայկ. տպագր.») գրքի տպագրության թվականը սխալմամբ նշել է 1796-ը։
Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
Գրաբար
Հայ հնատիպ գիրք
Ֆրանսիական գրականություն
ՀԱԳ
Պատմութիւն Թէլամաքի որդւոյ Յուլիսի : Հատոր Ա-Բ / Արարե[ա]լ և շարադրե[ա]լ ի մեծէ Ֆրանչէսքօ Ֆէնէլօնէ; Եւ այժմ փոխադրեալ ի գալլիացւոց և ի յիտալիցւոց լեզուէ ի հայ բարբառ՝ ջանիւ և աշխատասիրութ[եամ]բ Մարգար Զաքարիայի Խօճէնց Երևանցւոյ. - Նախիջեւան : Ի տպարանի Ս. Խաչ վանիցն, 1793. - 371 էջ ; 21 սմ.
ՏԻՏՂԹ.՝ ՀՏ. Ա՝ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ/ ԹԷԼԱՄԱՔԻ ՈՐԴԻՈՅ/ ՅՈՒԼԻՍԻ։/ Արարե[ա]լ և շարադրե[ա]լ ի Մեծէ Ֆրանչէսքօ Ֆէնէլօնէ, Արհի Եպ[իս]կ[ոպո]սէ/ Սալինեաքի. որ էր դաստիարակիչ Վսեմափառ Թագազնոյն Ֆրանսայ/ու, որ և եղև յետոյ՝ Արհի Եպիսկոպոս և Դուքս Գամպրէի, և Սե-/պուհ Կայսերական։/ Վերստին նորոգ սրբագրեալ և ուղղեալ ի վերայ ձեռա-/գըրոյ Հեղինակին. և թարգմանեալ ի Գալլիական լեզ/ուէ Յիտալիական բարբառ։/ Եւ այժմ փոխադրեալ ի Գալլիացւոյ և ի յԻտալիցւոց լեզուէ ի/ Հայ բարբառ՝ ջանիւ և աշխատասիրութ[եամ]բ Մարգար Զաքարիայի Խօ-/ճէնց Երևանցւոյ։/ Սրբագրեալ զգուշութ[եամ]բ ի ձեռագրոյ Թարգմանչին՝ ի Թադդէոս Վարդա-/պետէ Կոստանդնուպօլսեցւոյ Մարուգեան։/ Տպագրեալ ի Վեհափառ Հայրապետու[թ]ե[ան]՝ Լուսացնցուղ և Ք[րիստո]սակերտ Ս[ր]բ[ո]յ Աթո/ռոյն Էջմիածնի՝ Տ[եառ]ն ՂՈՒԿԱՍՈՒ Երիցս երանեալ Սրբազնաս[ու]բ Կաթու/ղիկոսի ամ[ենայն] Հայոց։/ Հրամանաւ՝ ս[ր]բ[ո]յ Աթոռոյն Էջմիածնի Ծայրագոյն Նուիրակի՝ և Հիւսիսային կողմանս եղե[ա]լ/ ազգիս Հայոց՝ Առաքելաշաւիղ Առաջնորդի, Սանահնեցի Երկայնաբազուկ Արղութե[ան]ց՝/ Իշխանազնեայ Տ[եառ]ն Յովսեփայ Սրբազան Արք Եպի[սկոպո]սի, Հիմնադրի նոր Նախիջևան և Գրիգո/րուպօլ Քաղաքացն։/ Արդեամբք և ծախիւք Բարեպաշտօն և Մեծահաւատ՝ Ջուղայեցի Պայծառ/ Իշխան Աղայ Յօհանջանին Գէրաքեան, բնակելոյն ի Հնդիկս, ի Սուրաթ։/ Յամի Տ[եառ]ն1793. ի փետրվարի 20։ Իսկ ի Թուին հայոց ռմխբ։/ ՀԱՏՈՐ. Ա/ Ի տպարանի նորին Բարձր Սրբազանութե[ան], որ Արփիանման պայծառաց/եալնէ զուարթառատ և արդիւնաւոր տրվոք, ի Հնդիկս ի զանազան/ քաղաքս բնակեալ Բարեսէր մերազնէից Հասարակութե[ան]ն,/ Ընդ հովանեաւ Երկնահանգէտ Ս[ուր]բ Խաչ Վանիցն՝ որ ի նորն/ ՆԱԽԻՋԵՒԱՆ/
ՏԻՏՂԹ.՝ ՀՏ. Բ՝ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ/ ԹԷԼԱՄԱՔԻ ՈՐԴԻՈՅ/ ՅՈՒԼԻՍԻ։/ Արարե[ա]լ և շարադրե[ա]լ ի Մեծէ Ֆրանչէսքօ Ֆէնէլօնէ, Արհի Եպիս/կոպոսէ Սալինեաքի. որ էր դաստիարակիչ Վսեմափառ Թագազնոյն / Ֆրանսացու, որ և եղևյետոյ՝ Արհի Եպիսկոպոս և Դուքս Գամպրէի, և Սեպուհ Կայսերական։/ Վերստին նորոգ սրբագրեալ և ուղղեալ ի վերայ ձեռա/գըրոյ Հեղինակին. և թարգմանեալ ի Գալլիական լեզ/ուէ Յիտալիական բարբառ։/ Եւ այժմ փոխադրեալ ի Գալլիացւոց և ի յԻտալիցւոց լեզուէ ի/ Հայ բարբառ՝ ջանիւ և աշխատասիրութ[եամ]բ Մարգար Զաքարիայի Խօ-/ճէնց Երևանցւոյ։/ Սրբագրեալ ի Վեհափառ Հայրապետութե[ան]՝ Լուսացնցուղ և Ք[րիստո]սակերտ Ս[ր]բ[ո]յ Աթո/ռոյն Էջմիածնի՝ Տ[եառ]ն ՂՈՒԿԱՍՈՒ Երիցս երանեալ Սրբազնաս[ուր]բ Կաթու/ղիկոսի ամ[ենայն] Հայոց։/ Հրամանաւ՝ ս[ր]բ[ո]յ Աթոռոյն Էջմիածնի Ծայրագոյն Նուիրակի՝ և Հիւսիսային կողմանս/ եղել ազգիս Հայոց՝ Առաքելաշաւիղ Առաջնորդի, Սանահնեցի Երկայնաբազուկ Ար/ղութե[ան]ց՝ Իշխանազնեայ Տ[եառ]ն Յովսեփայ Սրբազան Արք Եպ[իս]կ[ոպո]սի, Հիմնադրի նոր Նախի-/ջևանի և Գրիգորուպօլ Քաղաքացն։ Արդեամբք և ծախիւք Բարեպաշտօն և Մեծահաւատ՝ Ջուղայեցի Պայծառ/ Իշխան Աղայ Յօհանջանին Գէրաքեան, բնակելոյն ի Հնդիկս, ի Սուրաթ։/ Յամի Տ[եառ]ն 1793. ի օգոստոսի 20։ Իսկ ի Թուին հայոց ռմխբ։/ ՀԱՏՈՐ. Բ։/ Ի տպարանի նորին Բարձր Սրբազանու[թ]ե[ան], որ Արփիանման պայծառաց/եալն է` զուարթառատ և արդիւնաւոր տրվոք, ի Հնդիկս` ի զանա-/զան քաղաքս բնակեալ Բարեսէր մերազնէից Հասարակութե[ան]ն,/ Ընդ հովանեաւ Երկնահանգէտ Ս[ուր]բ Խաչ Վանիցն՝ որ ի նորն/ ՆԱԽԻՋԵՒԱՆ/
371 էջ։ Քառածալ, մամուլանիշերը հայատառ և արաբական թվանշաններով։ Շարվ. չափը՝ 21x13,5 սմ։ Ա և Բ հատորների տիտղոսաթերթերը զարդափակ։ Էջախորագրերով և տողատակի ծանոթագրություններով։ Գլխազարդեր, վերջազարդեր և զարդագրեր։ Բնագիրը 12 կետաչափի բոլորագրով, օգտագործված են նաև 14 կետաչափի բոլորագիր, նոտրգիր և գլխագրեր։
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ՈՒՆԻ:
ՀԱԳ 444, 3770։ Մ 163-166, 1558, 1559։ ՎԳԱՊԻԳ։ ԱԺԻԼՄ։ ՊՀ։ ԷՎ։ ԳԿ: ՍՂՄ։ ԵՍՀՄ։ ՆՋԱՎ։ ՌԹԳ։ ՀՀԳ։ ԲԱՄ։ ՄԳՏ։ ՅԱՐ։
Զ Մատ. 207-208, Պատմ. 213։ Թ 179։ ԳԼ 167: Ե «Փ», 1881, N 4, էջ 30։
ԾԱՆՈԹ.՝ Ֆ. Ֆենելոնի «Պատմութիւն Թէլամաքի որդւոյ Յուլիսի» գիրքը 1793-1794 թվականներին Նոր-Նախիջևանի Ս. Խաչ վանքի տպարանում տպագրվել է երկու մարդկանց ծախսով՝ 800 օրինակ Օհանջան Գերաքյանի, 500 օրինակ ՕՀաննես Եղիազարյանի։ Օ. Գերաքյանի ծախսով տպագրված օրինակներից մեկը (Հանր. գրադ. N 3770) նկարագրված է վերևում, O. Եղիազարյանի ծախսով տպագրված օրինակը (Հանր. գրադ. N 444) տարբեր է միայն հիշատակարանի վերջին հատվածով, որը հետևյալն է. «..Որ իւրով անհուն ողորմութ[եամ]բն ձեռբածու եղեալ իմ այս տկարութե[ան], և զայս՝ մտադրութ[եամ]բ ընթեռնլի բնաւից աստիճանաց, և համայնից հասարակաց օգտաւէտ և բազմաշահ զմատեան, զկոչեցեալն Թելամաք առաջնորդեաց՝ տպմամբ ծնե[ա]լ ի յիմ անախտ և աննախանձ արգանդէ ի լոյս նուիրել թուով 500 տիրապարգև արդեամբ և ա[ստուա]ծատուր գոյիւք՝ Ազնիւ Պանծալի Իշխան Ջուղայեցի Աղայ Եղիազարեան՝ Աղայ Յօհաննէս Վեհազնեայ Պարոն Պօլկովնիկին, ի յիշատակ կանխաթառամ միակ Որդւոյն իւրոյ՝ Աղայ Յարութի[ւն] ի Տ[է]ր Հանգուցելոյ...»։
Գ. Զարբհանալյանը («Պատմ. հայկ. տպագր.») գրքի տպագրության թվականը սխալմամբ նշել է 1796-ը։
Գիրքը թվայնացվել է Հայաստանի ազգային գրադարանում:
Գրաբար
Հայ հնատիպ գիրք
Ֆրանսիական գրականություն
ՀԱԳ
All site content, except where otherwise noted, is licensed under a